In april sloot de Sovjetunie een niet-aanvalsverdrag met Japan voor vijf jaar. Japan erkende de onafhankelijkheid van de Mongoolse Volksrepubliek.~~~ Op 22 juni (de datum van Napoleons inval in Rusland in 1812) begon Operatie Barbarossa. 175 Duitse divisies met steun vanuit de lucht vielen over een breed front de Sovjetunie binnen. De aanval werd gesteund door Italië, Roemenië, Slowakije, Finland en Hongarije. De Duitsers kregen weinig weerstand, het Rode leger was slecht voorbereid en miste zijn beste officieren. Stalin, sinds 6 mei voorzitter van de Raad van Volkscommissarissen, nam het opperbevel op zich en proclameerde op 29 juni de 'Grote Vaderlandse Oorlog'. De Verenigde Staten en Groot-Brittannië boden onmiddellijk hulp aan. Stalin vroeg Groot-Brittannië om opening van een tweede front. Iran werd bezet om de doorvoer van hulpgoederen vanuit het westen naar de Sovjetunie mogelijk te maken. De Duitse opmars was snel en bereikte Smolensk half juli en Leningrad eind augustus. De Oekraïne bood meer verzet maar eind augustus werd Kiev ingenomen. De strategie van Duitsland richtte zich allereerst op verovering van de Oekraïnse industrie en de olie aan de Kaspische Zee. Toen de legers uiteindelijk Moskou bereikten, viel de winter in en maakten de slechte weersomstandigheden en de lange aanvoerlijnen een voortzetting van de Blitzkrieg onmogelijk.~~~ De oorlog maakt een einde aan de terreur en het derde Vijfjarenplan. Regering en buitenlandse diplomaten vluchtten naar Koeibisjev (nu Samara) maar Stalin bleef in Moskou. In september beval Stalin de deportatie van de Wolgaduitsers naar Siberië.~~~ De bevolking in het belegerde Leningrad leed honger omdat de voedselaanvoer stopte. In december waren er al 53.000 doden.
Toelichting
Sovjet Unie
Vandaag 174 jaar geleden, werd de filosoof 