De eerste Wereldoorlog in Europa (1914-1918) bemoeilijkte de contacten met Nederland. Dit stimuleerde de behoefte aan autonomie. Budi Utomo voerde vergeefs actie voor de oprichting van een inheemse militie (actie Indië Weerbaar).J.F.M. Sneevliet (1883-1942) stichtte de Indisch Sociaal Democratische Vereniging (ISDV) op marxistische grondslag die de basis zou vormen voor de latere communistische partij PKI. ~~~ Hollands-Indische Scholen (HIS) moesten aansluiting geven op het middelbaar onderwijs.
Toelichting